Dlaczego jest to ważne, aby dbać o precyzyjne pojęcia?

Przedstawiamy skrót opracowania przygotowanego przez Centrum Badań Migracyjnych na Uniwersytecie Adama Mickiewicza (CEBAM) w Poznaniu.

Za Grupa Granica:

CEBAM zwraca uwagę na rozróżnienie pojęć osób uchodźczych od migrujących. Zgodnie z konwencją genewską status uchodźcy lub uchodźczyni może być nadany osobie, która ucieka przed prześladowaniami. Określenia, które można stosować alternatywnie to: osoby poszukujące ochrony międzynarodowej oraz osoby z doświadczeniem uchodźczym.

Używanie wobec osób uchodźczych terminu “migrant” lub “migrantka” sprzyja narracji, która zdejmuje ze społeczności międzynarodowej odpowiedzialność za zapewnienie ochrony osobom uciekającym przed prześladowaniem.

CEBAM zaleca też unikanie określeń: azylant lub azylantka, jako że w polskim prawie nie są to pojęcia tożsame z uchodźcami i uchodźczyniami.

Zwracamy też uwagę na niepoprawność powszechnie używanego stwierdzenia “rosnąca skala nielegalnych migrantów”. Rosnąć może wyłącznie skala migracji, a nie migrantów. Ponadto, tylko czyn może być określony jako nielegalny, a nie osoba. Kogoś skazanego za kradzież przykładowo nie nazwiemy nielegalnym. Takie określenie stosowane jest bardzo często, co usprawiedliwia i wspiera retorykę kryminalizacji migracji. Nieregularne przekroczenie granicy ma swoje skutki określone w prawie karnym i migracyjnym, ale nie sprawia, że migrant lub migrantka staje się nielegalna.

Bardziej precyzyjnymi określeniami są osoby bez dokumentów, osoby w procesie rejestracji lub osoby o nieregularnym statusie. Zachęcamy do korzystania z tych pojęć.

Kolejny termin, który może być stygmatyzujący, to kryzys uchodźczy. Pojęcie to wskazuje na osoby uchodźcze jako przyczynę kryzysu. CEBAM wskazuje, że z tego względu lepiej jest korzystać ze sformułowania “kryzys humanitarny”, które określa stan, w którym bez pomocy z zewnątrz sytuacja osób dotkniętych kryzysem pogorszy się.

Język kształtuje rzeczywistość, dlatego warto korzystać z precyzyjnych pojęć, które opisują konkretną sytuację danej osoby lub grupy. Zachęcamy do zapoznania się z całością materiałów opracowanych przez CEBAM.